Heliamphora sp. - Heliamfora sp.

[Cephalotus]

Nazwa polska: Heliamfora

Nazwa angielska: Sun pitcher, Marsh pitcher, Venezuelan sun-pitcher plant

Nazwa łacińska: Heliamphora

 

Lista gatunków:

Heliamphora arenicola

Heliamphora ceracea

Heliamphora chimantensis

Heliamphora ciliata

Heliamphora collina

Heliamphora elongata

Heliamphora exappendiculata

Heliamphora folliculata

Heliamphora glabra

Heliamphora heterodoxa

Heliamphora hispida

Heliamphora huberi

Heliamphora ionasi

Heliamphora macdonaldae

Heliamphora minor

Heliamphora neblinae

Heliamphora nutans

Heliamphora parva

Heliamphora pulchella

Heliamphora purpurascens

Heliamphora sarracenioides

Heliamphora tatei

Heliamphora uncinata

 

Troszkę historii: Po raz pierwszy Heliamfora została odnaleziona w 1839r. w Gujanie Brytyjskiej przez niemieckiego podróżnika Richarda Schomburga. Nazwa heliamphora wywodzi się zarówno od miejsca, w którym rośnie, jak i od kształtu jej pułapek. W związku z tym pochodzi od greckiego słowa helos, czyli bagno i od łacińskiego słowa amphora, czyli amfora. Całkiem niedawno - w styczniu 2001 roku znaleziono nowy gatunek Heliamphora folliculata. Rósł on na bardzo mało zbadanym teranie, pomiędzy 2100 (Tereke-Yuren), a 2700 (Kamarkaiwaran) m n.p.m.

 

Występowanie: Heliamhora jest gatunkiem endemicznym, czyli występuje tylko i wyłącznie na jednym, niewielkim obszarze. Rośnie ona na pograniczu Brazylii, Gujany i Wenezueli. Występuje m.in. na Mount Roraima (tak jak żenlisea, rosiczki, pływacze, Brocchinia) na wysokości ok. 3000 m n.p.m. Tylko jeden gatunek heliamphora zmienna (H. heterodoxa) rośnie niżej, na wysokości ok. 1000 m n.p.m.

 

Siedlisko naturalne: Heliamphory rosną na podłożu bardzo ubogim w jakiekolwiek minerały. Dodatkowo rzeczki wypłukują je jeszcze bardziej. Opady deszczu na terenach, gdzie rosną, są dość małe (ok. 255 mm rocznie), w przeciwieństwie do lasów równikowych u podnóży góry. Za to wilgotność powietrza w środowisku naturalnym heliamphor jest wysoka (ok. 78%) przez cały rok. Tylko heliamfora zmienna, która nie rośnie aż tak wysoko, egzystuje na bagnach. Temperatura w jej środowisku jest trochę wyższa niż u pozostałych gatunków.

 

Wygląd: Heliamfora należy do rodziny kapturnicowatych (Serraceniaceae).

Organami chwytnymi u heliamphory są dzbany. Mogą one osiągać wymiary od 8 cm, jak u heliamphory drobnej (H. minor), do 50 cm, jak u heliamphory Jonasa (H. jonasi). Zwykłe ich kłącza nie są duże, z jednym wyjątkiem- Heliamphora tatei, której kłącze może osiągać wymiary do 4 m! Kolory kielichów mogą być różnorodne: zielone, zielono-czerwonawe, czerwone, zielono-różowawe, zielono-purpurowe lub całe purpurowe. Nad otworem kielicha znajduje się śmieszny, mały wyrostek, który zdaje się nie pasować do jej wyglądu. Ma on za zadanie zwabić potencjalną ofiarę. Kwiaty nie są skomplikowane, jednak według mnie ładne. Heliamfora może wytwarzać od 1 do 6 kwiatów na szypule. Największe mogą dochodzić do 60 cm. Kwiat składa się z 4-6 płatków, które mogą przybierać kolory: biały, jasnoróżowy, różowy lub czerwonawy. Wewnątrz kwiatu znajduje się jeden słupek otoczony licznymi pręcikami. Po zapyleniu w owocu znajdują się liczne, lekkie, 1 mm nasionka.

 

Łapanie zdobyczy: Heliamfora jest dość prymitywną rośliną, dlatego że żyje w warunkach niezmienionych od milionów lat. Sposób, w jaki zdobywa swoją zdobycz, jest bardzo ciekawy. Pierwszy krok do ?zjedzenia? owada jest to zwabienie jej. Do tego heliamphora używa małego wyrostka nad kielichem. Posiada on liczne miodniki, które, jak łatwo się domyślić, produkują substancję podobną do miodu. Takie gruczoły znajdują się również w samym kielichu, w strefie całkowicie gładkiej. Następnie, gdy już jakiś owad zostanie zwabiony i chodzi po ściankach pułapki, trzeba spowodować, żeby wpadł do środka. Dlatego na krawędziach znajdują się liczne włoski. Jak każda inna roślina owadożerna nie może pozwolić, żeby jej ofiara wydostała się. Włoski, które wcześniej spowodowały wpadnięcie owada do środka, teraz uniemożliwiają wydostanie się. W zależności od miejsca znajdowania się mają one różne wymiary i występują w różnej ilości. Wszystkie jednak są skierowane do wewnątrz. Bardzo dziwne jest, w jaki sposób heliamfora pozyskuje substancje odżywcze ze swojej ofiary. Na dnie pułapki znajduje się woda, w której owad się topi. Roślina sama jej nie wytwarza. Pochodzi ona z deszcz, rosy lub mgły, a jej wysokość, co ciekawe, jest stała. Na pewnej wysokości w pułapce znajduje się otwór, przez który nadmiar wody odpływa. Zapobiega to przechyleniu i złamaniu heliamfory. Ponieważ heliamfora, jak już wcześniej pisałem, jest prymitywną rośliną, nie trawi ona swojej ofiary. Funkcje trawienne spełniają głównie bakterie (destruenci, inaczej reducenci, lub saprobionty). Czasem jednak heliamphory posiadają niewielką ilość gruczołów trawiennych.

 

Hodowla: Heliamphora jest dosłownie krucha rośliną. Z powodu swojej endemiczności i wyjątkowych warunków jakie wymaga zalicza się ją do grona roślin najtrudniejszych w hodowli. Jednak w praktyce okazuje się, że nie są tak przerażająco trudne jak się mówi. Niektóre gatunki jak H. Heterodoxa ma mniejsze wymagania i ją oceniam na 4, ale pozostałe gatunki na 5 w skali od 1 do 6.

 

Oświetlenie: Heliamfora lubi być długo naświetlana, ale trzeba jej jednocześnie zapewnić lekki cień. Powinniśmy ją oświetlać ok. 14 godzin latem i ok. 12 godzin zimą. Według opinii niektórych hodowców najlepsza jest 70 W żarówka. Najlepiej też byłoby umieszczenie lampki w odległości 50 cm od roślin. Jeżeli tak będziemy doświetlać naszą roślinkę, powinna się pięknie wybarwić.

 

Przesadzanie: Heliamfora nie lubi być zbyt często przesadzana, dlatego zaleca się przesadzanie jej raz na kilka lat.

 

Podłoże: Najlepszym podłożem dla naszej heliamfory jest perlit : torf : żywy mech torfowiec (Sphagnym) w proporcji 1:1:1. Nie zapominajmy zapewnić naszej heliamforze zawsze żywego torfu! Gromadzi on wodę, dzięki czemu utrzymuje podłoże stale wilgotne, a dodatkowo wyciąga nadmiar soli mineralnych.

 

Podlewanie, wilgotność powietrza: Podłoże musi być stale wilgotne. Trzeba o tym zawsze pamiętać i to kontrolować. Najlepsza do podlewania jest deszczówka (jeżeli nie mieszkamy w strefie silnie uprzemysłowionej) lub woda destylowana. Heliamforę powinno się podlewać poprzez podsiąkanie. Należy także pilnować, żeby ziemia zbytnio się nie przegrzała, bo inaczej roślinka nam padnie.

 

Temperatura: Większość hodowców mówi, że heliamforę powinniśmy trzymać w chłodnych warunkach. Jednak niektórzy twierdzą, że spokojnie rośnie ona w temp. 26-30?C latem. Zimą natomiast hodują ją w temp. 10-21?C. Inni hodowcy znowu podają, że heliamfora powinna mieć 15-22?C latem i 2-10?C zimą. Prawda jak zawsze leży pośrodku. Ponoć heliamfora może przeżyć zimą temperatury poniżej 0?C, jednak straci wtedy wszystkie liście.

 

Nawożenie: Nie słyszałem o takiej opcji dla heliamfor. Nie powinno się ją nawozić. Jest ona bardzo delikatna, więc bardzo łatwo można spalić jej korzenie.

 

Rozmnażanie:

 

Z nasion: Nie jest to najbardziej efektywny i szybki sposób rozmnażania heliamfory. Jak już uda nam się doczekać kwiatów, a później nasion, to jeszcze czeka nas sporo czasu, zanim wykiełkują i urosną. Ostrzegam od razu, że nasionka mogą wschodzić do 12 miesięcy, a w drugim roku po wykiełkowaniu młode siewki osiągają wymiary ok. 15 mm! Jeżeli już ktoś się zdecyduje na rozmnażanie generatywne, to najlepszym podłożem dla naszej roślinki jest torf z żywym torfem na wierzchu. Naszym nasionkom powinniśmy zapewnić tak samo dużo światła, dużą wilgotność powietrza i podłoża jak dorosłej roślince oraz trzymać w temp. 22?C. Kiedy już nasionka wykiełkują, trzeba je umieścić w temp. 18-25?C. Młode siewki rosną bardzo wolno - ok. 3 mm na 2 miesiące! Pamiętajmy nadal o oświetlaniu i wilgotnym podłożu!

 

Poprzez podział kłącza: Jest to chyba łatwiejszy i szybszy sposób rozmnażania heliamfory. Kiedy od kłącza macierzystego wyrosną młode roślinki, należy je odciąć i umieścić w takiej samej mieszance co dorosłą roślinę i tak samo hodować. Pamiętajmy o tym, że heliamforę przez podział kłącza rozmnaża się tylko wiosną!

 

Najpopularniejsze gatunki: Najpopularniejszym gatunkiem spotykanym wśród hodowców jest heliamfora zmienna (H. heterodoxa). Jest ona najłatwiejsza w hodowli. Jej kielichy dorastają do długości 30-40 cm. Posiada przepiękny odcień ciemnej zieleni. Na krawędziach jest czerwonawa. Kwiaty zwykle ma białe, czasem przechodzące w róż.

 

Heliamfora drobna (H. minor). Jest to najmniejszy przedstawiciel swojej rodziny. Jej kielichy osiągają wymiary 8-15 cm (rzadziej 15), są koloru zielonego, jednak kiedy się ?opalą? na słoneczku, przybierają barwę czerwoną, różową lub purpurową. Kolory kwiatów mogą być białe, różowe lub czerwone.

 

Istnieje jeszcze jeden gatunek, który często spotykamy wśród hodowców, a mianowicie heliamfora zwisła (H. nutans). Jest ona zwykle zielona, ale może być także różowawa, czerwonawa lub w odcieniu purpury, kiedy zapewni się jej światło słoneczne. Jej dzbany dochodzą do wys. 20 cm. Kwiaty mogą być białe lub jasnoróżowe, po kilka w kwiatostanie.

[adamik55]

Rozmnażanie przez liść:

Odrywamy liść tak, aby mogła w nim utrzymywać się woda (cały liść/pułapka) i wsadzamy do wilgotnego mchu torfowca. Utrzymujemy wilgotność w granicach 90-100% i wmiarę dobre oświetlenie, ale nie za mocne. Codziennie, lub kilka razy dziennie dolewamy wody do dzbanka i po kilku tygodniach wyrosną z liścia korzonki.

Ja tak robiłem, jak niechcący mi się liście ułamały przy porządkach i udało się i to nie jednokrotnie.

 

Dodał Cephalotus:

Wielkie dzięki za tą metodę!