Drosophyllum lusitanicum - Rosolistnik portugalski

[Cephalotus]

Nazwa polska: rosolistnik portugalski

Nazwa angielska: Dewy Pine, Portuguese Sundew, rzadziej fly trap

Nazwa łacińska: Drosophyllum lustitanicum

 

Troszkę historii: Nie znamy dokładnej daty, jak i odkrywcy rosolistnika portugalskiego. Wiadomo natomiast, że od niepamiętnych czasów rosolistnik był znany i wykorzystywany przez portugalską ludność wiejską. Nazwa Drosophyllum wywodzi się od greckiego słowa drosos, czyli kropla i phyllon, czyli liść. Nawiązuje to do wyglądu liścia rośliny, a przymiotnik lusitanicum z łaciny oznacza portugalski.

 

Występowanie: Rosolistnik jest rzadką rośliną i występuje na małym terenie na wysokości ok. 200 m n.p.m. Nie jest on gatunkiem endemicznym, ponieważ spotykamy go w trzech różnych miejscach oddalonych od siebie. Rośnie w całej Portugalii i po obu stronach cieśniny Gibraltar, czyli w płd. Hiszpanii i płn. Maroku. Na tych obszarach, gdzie występuje klimat śródziemnomorski, temperatura zimą rzadko kiedy spada poniżej 0°C (ok. -2°C) i zwykle mieści się w granicach 5-10°C.

 

Siedlisko naturalne: Rosolistnik preferuje podłoże piaszczyste o małym zakwaszeniu lub o pH obojętnym. Może być spotykany na zboczach gór (piaskowcach), na piaskach w sąsiedztwie makii czy lawendy. Nierzadko jest też spotykany w lasach sosnowych (Pinus pinaster). Rosolistnik bardzo dobrze przystosował się do życia na tym terenie i znosi niedostatek wody dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu. Może także pobierać wodę prosto z powietrza, kiedy nocne bryzy niosą spory ładunek wilgoci. Roślinę, która posiada takie zdolności, określa się mianem higrofita.

 

Wygląd: Rosolistnik należy do rodziny rosiczkowatych (Droseraceae), wyglądem może kojarzyć się z małym krzewem. Zdarzały się przypadki, kiedy ta roślina osiągnęła wymiary nawet ponad 1,5 m. W hodowli nie spotyka się takich ogromnych okazów, typowe rzadko przekraczają 30 cm. Roslistnik ma podłużne liście, które mogą osiągać wymiary: 10-30cm długości i 2-3mm szerokości. Młode liście sterczą prawie pionowo, a stare zaczynają wyginać się w dół. Nie są one jednak okrągłe, mają kształt jakby łódkowaty. Liście posiadają mnóstwo gruczołów, na których znajduje się lepka substancja. Z daleka rosolistnik wygląda, jakby był pokryty rosą. Właśnie od tego wzięła się jego nazwa. Po dwóch latach, wczesną wiosną rosolistnik zakwita. Niestety w hodowli zaraz po tym często usycha, dlatego w takich warunkach traktuje się go raczej jako roślinę dwuletnią. Kwiaty rosolistnika są jasnożółte. Składają z 5 płatków, których średnica wynosi 2,5-4 cm. Kwiaty nie rosną pojedynczo, tworzą kwiatostany (do 15 kwiatów). Po zapyleniu powstają torebki nasienne, w których znajdują się ok.2,5 mm nasiona.

 

Łapanie zdobyczy: Rosolistnik wabi swoje ofiary nie tylko wyglądem, ale i słodkim, miodowym zapachem. Taka cecha nie jest spotykana u innych rosiczkowatych. Odmienną cechą dla rosolistnika jest to, że jego liście ani włoski nie wykonują ruchów. Na liściu znajdują się dwa rodzaje gruczołów: stojące i siedzące. Te pierwsze mają za zadanie zwabić i złapać owada, jest ich ok. 6 rzędów na liściu. Kiedy zwabiony owad dotknie choćby jednej kropli, substancja znajdująca się na tych gruczołach zawiera niewielką ilość enzymów trawiennych i dlatego tylko w niewielkiej ilości nadtrawia jego ciało. Jeżeli natomiast choćby mała część strawionych substancji dotrze do gruczołów siedzących na liściu, wówczas pobudza je do działania. Wtedy też zaczynają one produkować znacznie większe ilości enzymów trawiennych, które również częściowo, ale znacznie intensywniej trawią ofiarę. Nawet jeżeli tylko jeden gruczoł został wstępnie pobudzony, to gdy on zaczyna reagować, pobudza kolejne, sąsiadujące gruczoły. Na liściu znajduje się 11-12 rzędów tych gruczołów. Substancje odżywcze z owada są wchłaniane z powierzchni liścia. Rosolistnik jest bardzo ?żarłoczną? rośliną. Żeby strawić komara w stopniu dla siebie maksymalnym, potrzebuje ok. jednego dnia. Podczas prowadzonych obserwacji w warunkach hodowlanych jeden osobników złapał ponad 200 owadów w ciągu doby.

 

Hodowla: Rosolistnik jest niezwykle delikatny i ma bardzo trudne wymagania do zapewnienia, a do tego jest ciągle trudno dostępny w uprawie. Oceniam go na 5 w 5-stopniowej skali.

 

Oświetlenie: Rosolistnik w naturalnym środowisku rośnie na terenach bardzo mocno nasłonecznionych, a jak wiadomo natura jest najlepszym nauczycielem. Rosolistnik potrzebuje dużych ilości słońca, wiec trzeba go trzymać w słonecznym miejscu, np. na południowym parapecie, lub szklarni. Można go też doświetlać, tak aby miał ok. 11-12 h dziennie zimą, 12-13 h wiosną i jesienią , do nawet 14-15 h latem. Jednak w okresie obfitującym w słońce, lepszym wariantem będzie światło naturalne. Decydując się na doświetlanie Pamiętajmy o dobrej i mocnej świetlówce, albo kilku mniejszych. Minimum. 4-5 18W świetlówek. Inaczej nasza roślinka będzie wolno rosła.

 

Przesadzanie: Przesadzanie rosolistnika jest całkowicie zbędne i nie wskazane. Ponadto rosolistnik źle znosi przesadzanie. Ma małe zdolności regeneracji korzenia, więc po przesadzeniu jest duże ryzyko utraty rośliny. Dlatego przesadzając małą roślinę do nowej doniczki należy to robić w taki sposób, aby nie osypać korzeni z podłoża. Można także od razu zastosować dużą doniczkę, aby uniknąć tej procedury w przyszłości, np. w stosunku do siewek. Przesadzanie dorosłego osobnika jest całkowicie nie wskazane.

 

Podłoże: Z tego powodu, że rosolistnik w naturalnym środowisku rośnie na najczęściej na podłożach piaszczystych i bezwapiennych, najlepszym podłożem jest piasek : torf w proporcjach 3:1. PH powinno być lekko kwaśne (5-6), ale obojętne (pH 7) mu nie zaszkodzi. Pojedyncze populacje mogą rosnąć na gipsach lub podłożach zasobnych w jony wapniowe, jednak nie jest to jego preferencja. Można także zastosować sam piach, ale wówczas trzeba koniecznie pilnować podlewania, aby nie doszło przesuszenia. Torf daje gwarancję dłuższego utrzymania wilgotności, szczególnie na większych głębokościach. Trzymać roślinkę powinniśmy w wysokiej, najlepiej glinianej doniczce, którą następnie można umieścić w plastikowej, wyścielonej mchem torfowcem (Sphagnum) lub torfem. Jednak nie jest to bezwzględnie konieczne. Taki wariant pomoże osobom z brakiem pewności co do poprawności podlewania, stworzyć bufor dla wilgoci. Donica główna, powinna być ok. 25 cm wysoka i ok. 20 cm średnicy w górnej części. Ewentualna donica zewnętrzna, musi być stosownie większa, aby zmieścić ok. 1-2 cm warstwę mchu torfowca lub torfu pomiędzy.

 

Podlewanie, wilgotność powietrza: Najlepszą wodą do podlewania rosolistnika jak zwykle jest deszczówka (jeżeli nie mieszkamy na terenie silnie uprzemysłowionym) lub woda destylowana (inaczej demineralizowana). Rosolistnika nie należy podlewać z góry, bezpośrednio do doniczki z roślinką, tylko do niskiej podstawki lub w wariancie z drugą donicą, podłoże otaczające, a nie główne. Woda przedostanie się wtedy przez naturalne pory w glinianej doniczce, przechodząc do podłoża własciwego. Identyczną metodę stosuje się np. do uprawy storczyków kserotermicznych (suchych łąk). Zabezpiecza to korzenie rozolistnika, jak i storczyków przed nadmierną wilgocią i gniciem. Trzeba pamiętać również o tym, że mech musi być stale wilgotny lub nawet mokry. Podlewając podłoże do podstawki należy pilnować, by podłoże, w którym rośnie nasza roślina, nie było zbyt mokre, inaczej zacznie gnić. Podlewanie okresowe, ze sprawdzaniem wilgoci palcem, jest dobrym sposobem na wypracowanie własnej częstotliwości podlewania. Zalecane jest raz w miesiącu mocniejsze podsuszenie podłoża, szczególnie w okresie letnim. Stymuluje to roślinę do wzrostu. Jeżeli ktoś się obawia utraty rośliny, nie musi wykonywać tego zabiegu. Wilgotność powietrza nie powinna być duża, tylko zimą może być wyższa.

 

Temperatura: W środowisku naturalnym rosolistnik nie miewa zbyt niskich temperatur. Zalecana jest hodowla w temp. 10-35°C. Roślina ta może wytrzymać zarówno niższe, jak i wyższe temperatury, ale niedoświadczeni hodowcy powinni chronić swoje okazy przed nimi. (Aczkolwiek zanotowano przypadki, że rosolistnik przeżył temperaturę 40°C w cieniu.) Późną jesienią, zimą i wczesną wiosną powinniśmy mu zapewnić temp. 10-15°C, natomiast późniejszą wiosną, latem i wczesną jesienią temp. 20-35°C.

 

Okres spoczynku: Rosolistnik nie przechodzi typowego okresu spoczynku, z wytworzeniem formy przetrwalnikowej, czy choćby zredukowanej. W okresie letnim, w naturalnym ekosystemie, regularnie doświadcza bardzo wysokich temperatur oraz często brak jakichkolwiek opadów. Stąd też w tym okresie jego wzrost jest zahamowany i takie dozorowanie warunków jest wskazane. Nie powinno ono nastręczać nikomu trudności, gdyż przede wszystkim wymaga ograniczenia podlewania, z jednoczesnym nie dopuszczeniem do całkowitego wyschnięcia podłoża. Jeżeli poniżej 5 cm podłoże zachowuje dalej wilgoć, to podlewanie jest zbędne i taką przybliżoną wytyczną można uznać za wskazówkę co do podlewania w okresie letnim.

 

Nawożenie: Nawożenie rosolistnika nie jest stosowane. Potrafi on w ciągu dobry złapać i strawić ponad 200 owadów. Widać, że sam sobie doskonale daje radę. Nawożenie więc jest całkowicie zbędne.

 

Rozmnażanie:

 

Z nasion: Nasiona rosolistnika kiełkują najlepiej, kiedy pochodza z lata tego samego roku, a siane w okresie jesiennym, kiedy temperatury są około 10-15°C. Wówczas siejemy je na podłoże jak dla dorosłego osobnika (patrz: Podłoże) i zapewniamy stay dostęp do wilgoci w podłożu, jak i światła. Nasiona powinny zacząć kiełkować od 1-4 tyg. Dalej należy je hodować odpowiednio do pory roku, nie dopuszczając, aby podłoże kiedykolwiek supełnie wyschło. Podwyższona wilgotność powietrza nie jest konieczna. W zalecanych temperaturach powinno utrzymywać na wystarczającym poziomie. Kiełkowalność jest w zakresie od 50 do nawet blisko 100%, jeżeli nasiona były krótko przechowywane. Jeżeli nasiona będziemy chcieli wysiać w tym samym roku, to należy je przechowywać w cieple (temperatury zewnętrzne okresu letniego) i w suchych warunkach. Jeżeli dłużej, wówczas powinny trafić do lodówki.

 

Starsze nasiona, celem stymulacji kiełkowania, zaleca się moczyć w 1% roztworze kwasu giberelinowego (GA3). Dla ułatwienia ok. 1mg krystalicznej formy kwasy, zalewamy letnią, najlepiej destylowaną (demineralizowaną) wodą, celem uniknięcia wchodzenia w reakcje ze składnikami wody kranowej. W takim rozstworze nasiona powinny się moczyć ok. 24h (do 48h w przypadku kilkuletnich nasion). Następnie wysiągamy je i traktujemy dalej jak opisano powyżej. Kiełkowanie powinno nastąpić w przeciągu 1-2 tygodni i dochodzi do 90-100%.

 

Siewki mają analogiczne wymagania świetlne jak osoniki dorosłe, stąd też, dopóki jest dostęp do światła słonecznego, takie jest najlepsze, ale z czasem doświetlanie może okazać się niezbędne (patrz: Oświetlenie). W jednej doniczce obok siebie nie powinno rosnąć więcej jak 2-3 dorosłe osobniki (najlepiej jeden), stąd też kiedy siewki są jeszcze młode, z bryłą ziemi można je rozsadzić, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego, następnie pozostawić już w doniczce docelowej na stałe.

 

Poprzez podział: (nie polecane!) Rozmnażanie rosolistnika wegetatywnie jest możliwe, ale mało skuteczne. Rosolistnik posiada rozgałęzienia. Jeżeli będzie na ich już 10-12 listków, to można takie rozgałęzienie oddzielić od reszty rośliny. 3-4 dolne liście trzeba usunąć, miejsce odcięcia zanurzyć lekko w ukorzeniaczu i wsadzić do wcześniej przygotowanej doniczki ze specjalną mieszanką (patrz: Podłoże). Po 1-2 miesiącach powinny pojawić się korzenie. Ale przypominam, że nie jest to łatwy sposób i roślinka może wcześniej paść, zanim się ukorzeni.

 

Opis powstał z doświadczeń i konwersacji z osobami z rejonu jego występowania. Nie posiadam doświadczenia własnego w zakresie hodowli dorosłych osobników, a jedynie siania z użyciem kwasu giberelinowego. Ten stan rzeczy pragnę wkrótce zmienić.

 

Jeżeli chcesz zobaczyć jak wyglądają typowe ekosystemy rosolistnika, KLIKNIJ TUTAJ.

 

Życzę owocnej hodowli!

 

Krzysztof Ciesielski

Edytowane 29 Października 2014 przez Cephalotus
Aktualizacja informacji o wysiewie i hodowli.